آورده
ا ند كيخسرو سردار
نامي وقهرما ن پر آواز شاهنامه در شرا يط كولاك و برف
تصميم مي گيرد ا ز گرد نه
اي كه بعد ها به نام گردنه بيژن شهرت
پيدا كرد عبور كند لذا بلنداي گردنه را پشت سرگذاشته ود يگر هيچ اثري
از او يافته نمي شود . در اين هنگا م بيژن يكي ا ز قهر ما نان سپاه
كيخسرو به قصد يا فتن وي سي نفر ا ز ياران
سخت كو ش سپا ه ر ا بسيج نموده و راهي
گردنه محل عبور كيخسرو را در پيش مي گيرند . پس از طي مسافتي طوفان
سختي درمي گيرد و شرايط به گونه اي تغيير مي يابد كه ياران بيژن يكي
پس از ديگري هلاك مي شوند و بنابر روايتي يكي از تيرها ي رها شده از
كمان بيژ ن اين قهرمان بزرگ شا هنا مه بر سنگي نشسته و اَ كنون نيز
اثر آن برجاست
و
در محد وده جغرافيائي كه شهرستان سميرم درآن واقع شده ا
ست ودركو هپا يه هاي زاگر س، تاريخ ا فسا نه اي و اسطوره اي ايران با
تاريخ مكتوب ومدون گره خورده و مرزهاي حوادث در هم نورديده مي شو ند .
قد مت نقلها و ذ كر حوادث ا ين خطه حكا يت از پيشينه غني حيات
آن
دارد . شرايط آب وهوائي ، موقعيت مناسب ا منيتي يعني
حصا رهاي سر به فلك كشيده زا گرس و وفور آب هاي فراوان همه شرايط
را براي
ا سكان گروه هاي مختلف جمعيتي فرا هم مي كرد. سخن قاطع براساس تشبها ت
اسمي د ر خصوص تاريخ اَدوار بسيار پيشين كاري بس مشكل مي با
شد ا ما ملا حظه و يژ گي ها ي جغرا فيائي شا يد بتوا ند ما را به
نتيجه اي نا
ئل كرده اند. در تاريخ ماد” ا ز سلاله سوم اور به لشكر كشي هائي عليه
اور بيلوم آربل كه اكنون اربيل نا ميده مي شو د و سيمو روم از
شهر ها ي كوهپايه ها ي دور دست زا گرس بوده سخن گفته شده ا ست .”
در ارتباط با واژ ه سيموروم قرائني چند حكايت از تطبيق
اين منطقه با شهرستان ا مروز مي كند . شايان توجه است كه پادشاهان
سلسله سوم اور تلاش وافر جهت تسلط به نواحي غربي امروزي ايران داشته و
چنان كه در كتاب جغرافياي تاريخي ا يران باستان آمده ا ست .” گيميل
سين از پاد شاهان سلسله سوم اور (12 ق.م ) برا ي ا ين كه بتوا ند
نواحي كردستان
را در اختيارداشته باشد (وردنر) را كه مردي توانا بود حكومت
نواحي(گنهر) و (هما- زي) و (اردبيل) و (ايشار) و (سو بار تو) و (كرده)
داد .”
تسلط بر كردستا ن ا مروزي و اردبيل (كرد ستان وعراق) سبب مي گرديد كه
لشكركشي به كوهپايه هاي شرق زاگرس
جزء مناطق دور دست قلمداد گردد بر ا ساس ظواهر كلام و استنادات
تاريخي و جغرافيايي با توجه به ا ينكه جزء شهرستان سميرم در طول
تاريخ درمنطقه مركزي ايران و سلسله جبال زا گرس ناحيه اي به اين نام و
نامها ي مشابه د ر هيچ متو ني ذ كر نگرد يده ا ست به نظر مي ر سد كه
سيموروم همان سميرم امروزي است و در ا ين صورت قد مت منطقه شگفت ا نگيز
مي نما يد.
صرف نظرا زهجوم سلاله اور به سميرم دياكونف از لشكركشي
ها ي نارام سوئنا نواده سارگون ا ز سلاله ا كد (قرن بيست وسوم قبل ا ز
ميلاد) ياد ميكند و با توجه به كتيبه نارام سوئنا مي نويسد: ” در لوح
مشهور پيروزي وي براي بار اول از لولو بيان ياد مي كند د ر نوشته اي كه
نيم آن محو شده چنين منقول است : سيدور كه كو هستا نيان لولوبوم ر ا
گرد آورد (ا ين نوشته محتملا” مربوط به تصوير د شمني ا ست كه مغلوب
نارام سوئن گشته ا ست ) لشكر كشي عليه لولو بوم پايان منطقي يك سلسله
عمليات جنگي بود كه آن پادشاه به كوهپايه هاي زا گرس عليه ناوار در دره
رود ياله و سيموروم بر رود زاب كوچك و مارخا شي د ر عيلام وغيره به عمل
آ ورد .”
قبا يل لولوبي ظاهرا” بخش وسيعي از كوهها و كوهپايه را از قسمت علياي
دياله گرفته تا درياچه اروميه و حتي آن سوتر به طرف شمال غربي ا
شغال كرده بود ند . به ظن غالب لولوبيان با عيلاميان قرا بت داشتند
چنان كه ذكر شده با توجه به عدم دسترسي به منا بع متعدد ا ظهار نظر
قطعي پيرامون تطبيق نام سيموروم با سمير م كاري بس مشكل ا ست ا ما
قرائن تاريخي و جغرافيا ي تا حدودي سبب نزد يكي ا ين دو منطقه مي شود
كه حكايت از تاريخ
بسيار
كهن و
درخشان سميرم دارد .
لسترنج مي نويسد :” مستوفي در طارم
پايين قلعه مهم شميران را نام برده كه اكنون محل آن معلوم نيست و يا
قوت كه خرابه ها ي آن را ديده آن را سميران ضبط كرده .”
اما بدون شك ا ين سميران با سميرم ذ كر شده دركتاب دياكونف
منطبق نمي باشد زيرا طارم از ايالا ت جبال و در رشته كو ه ها ي ا لبرز
وا قع شده ا ست ا ما ا شاره به ا ين نكته كه سميرم بر روي رود زاب كو
چك واقع شده جاي تعمق و برر سي بيشتر ي دا رد . برا ساس نظر لستر نج
رود زاب كو چك د ر قسمت شرقي دجله واقع است. به نظر مي ر سد نامي ا ز
منطقه سميرم در ا ين حد ود نَه د ركتاب لستر نج و نَه در هيچ كتاب
جغرافيا يي نيا مده است و با توجه به اشاره دياكونف به سميرم دركو
هپايه ها ي زا گرس و همچنين تأ كيد لسترنج برا ينكه اسم نهرهاي (از اب
بالا و پا يين )در زما نهاي مختلف تغيير پيد ا نمو ده ا ست به نظر مي ر
سد كه سمير م كنوني در ا ستان فارس همان سميرمي مي با شد
كه
سلاله ا كد آ نجا ر ا تسخير نموده ا ند ا لبته با توجه
به دامنه فتوحات ا ين سلسله ها به ويژ ه ا كد يها كه از مناطق تحت تسلط
عيلا م تا ا روميه را به تسخير آو رده بود ند ، فتح سمير م چندان دور
از ذ هن به نظر نمي رسد. با آشكارتر شدن زواياي پنهان تاريخ ايران و
وجود آثار كتبي و باستان شناسي ، بسياري ا ز ويژگي ها و وقايع
تاريخي ايران باز گو و به رشته تحرير در آمده و قد مت تاريخي و آثار
متعدد اجتماعي ا ين خطه نيز بر همگان آشكار گرديده است . در سال 1341
هجري شمسي پر فسورو اند نبرگ بلژ يكي براي ادامه بررسيها ي تاريخي و
با ستا ن شنا سي خود به ا يران آمده و در نامه مو رخ 2 د يما ه 1341
شمسي نتا يج سفر خود را به رشته تحرير در آورده كه قسمتي ا ز آن كه
مربوط به آثار به جاما نده در شهرستان سميرم مي با شد به شرح ذيل ا
ست :
1.
ا طلاع بر وجود نيا يشگا ه مهم و معتبري ا ز د و ر ه
سا سا نيا ن و نوشته
پهلو ي در تنگ جلو شهر ستا ن سمير م
.
2. پنج پا يه جا يگا ه آ تش در شهر سمير م .
3. پنجمين ميل سنگي بر روي تپه ا ي طبيعي د ر
مشرق سمير م و د ر فاصله
كيلو وجود دا شت كه آن نيز ا ندا زه گيري و
عكس برد ا ري شد . ا ين ميل مهم
زيا ر تگا ه مرد م حول وحوش بوده ا ست .
ا ما شا يد يكي ا ز بنا ها ي مهم تاريخي
بجا ما نده د ر ا طر ا ف سمير م قلعه سنگي يا دژ بهمن مي با شد .
لستر نج : شهر برك ر ا قلعه كهن بهمن قلمد
اد كرده ا ست و ا ين قلعه د ر يك ما يلي جنوب شهر فرك قرا ر د ا رد
د ر ا ين صورت با توجه به ا ين كه فرك د ر سه منزلي جنوب خا وري دارا
بگرد قرار د ا رد منطبق با قلعه سنگي سمير م نمي با شد اما در كتاب ا
قليم پا ر س آمد ه ا ست ” كه ا ين قلعه بين را ه كمه به سمير م د ر
دَه كيلو متري جاد ه فرعي ا زده حنا قراردا رد و شامل يك قلعه سنگي بز
رگي در با لاي كوه مرتفعي مي با شد .”
د ر كمر ا ين كو ه كتيبه ا ي لا يقرا ء د يد ه مي شو د
و با لا ي كو ه د و حوض بز ر گي كه د ر سنگ كند ه شده بود وجود د ا شت
كه گويا مخازن آب ساكنين قلعه بوده ا ست هر يك ا ز ا ين مخازن سنگي
داراي 11 متر و طول 30/4 متر عمق و30/3 عمق و13 عدد پله بود كه
طول هر كد ا م ا ز پله ها 70 سا نتيمتر وعرض آن ها 28 سا نتيمتر
وبلندي هر يك 25 سا نتيمتر بود .در قله كو ه كه به نام د ژ بهمن نا
ميد ه مي شو د بر روي 4 ستون سنگي كه د ر چها ر طرف سطح فوقا ني كو ه
قرار د ا رد كتيبه هائي بر جسته وگود نقر شد ه ا ست د ر صخره جنوب
شرقي د ر كنا ر سنگ نبشته ا ي به خط پهلو ي ساساني حو ضچه ا ي كنده
شد ه سنگ نبشته به خط پهلو ي د ر پنج سطر ود ر كنار آن چند سنگ
نبشته د يگر به خط عربي د يد ه مي
–شو
د . د ر قله سنگي آثار وبقا ياي صنا يع د ستي به وفور مشا هده شده
وبسياري ا ز ساكنين محل شاهد ا ستخر اج متعد د ا ين آثار ا ز د ل خا ك
منطقه بوده ا ند . اگر چه نزولا ت آ سماني وحوادث طبيعي سبب نا خوانا
شد ن كتيبه ها وسنگ نبشته ها شده اند ولي يقينا” با بذل توجه خاص پرده
ا ز وا قعيت ها ي تاريخي محل بردا شته خو ا هد شد . صرف نظر ا ز قله
سنگي مرد م منطقه سمير م به آ ثار تاريخي متعلق به ا ير ا ن با
ستان در نواحي د يگر منطقه ا زجمله تخت سليمان ا شا ره مي كنند كه ا
ين موضوع برر سي ها ي جامع تري ر ا طلب مي نما يد . يكي ا ز آ ثار
تاريخي به د ست آمد ه د ر سمير م آ تشدان سنگي مربوط به عهد هخا
منشيان است . كه حكايت از قد مت تاريخ وتحول در زند گي مرد م سمير م
دارد . چنان كه پيشتر آ مد با توجه به كمبود منا بع و مآخذ شرح
سوابق و حوادث و قد مت سمير م د ر ا زمنه بسيار گذ شته كاري ، بس
مشكل است ا ما شوا هد وقرائن و ا قوال چشم ا ند ا ز رو شني ر ا مي گشا
يد كه با تلاش و اِ مد ا د علوم مرتبط يقينا مي توان به نتا يجي
نائل آ مده و ا بهامات سا يه ا فكنده بر ا ين قسمت ا ز تاريخ سمير م ر
ا رو شن نمو د . |